Bij de bespreking van het beeld op dit plein beweert priester A. Thyssen <1> een zittend Mariabeeld op de pomppijler van de Ossenmarkt te zien op een schilderij <2> van Peter Van Bredael (1629-1719). Helaas is op dit werk amper een pijler te ontdekken, en geen spoor van een beeld erbovenop. Chronologisch is de situatie ook al bedenkelijk, de waterput werd naar men aanneemt omgevormd naar een pomp in 1716, dit is althans het jaartal dat op de pijler voorkomt. Laten we daarom even deze zittende Madonna voor fantasie houden.

In ieder geval was de Madonna die hier op 5 mei 1814, na de verborgen periode onder het Franse bewind, als eerste in Antwerpen ‘hersteld’ werd een staande Onze-Lieve-Vrouw met Kind. Pauwel-Marten Pompe (1742-1822), zoon van beeldhouwer Walter Pompe, deed hiervoor herstelwerk aan het oude beeld. Al in 1921 diende men het hoofd van het Jezuskind te hermaken, het werd afgeworpen door ‘straatbengels’ (Thyssen 1922: 249) en op een foto uit 1944 is het opnieuw onthoofd.

Vandaag bekroont een Madonna uit 1946-1947 de toen naar het midden van het plein verplaatste en vernieuwde pijler. Dit natuurstenen beeld werd vervaardigd door Floris De Cuyper (1875-1965) in vervanging van datgene dat in 1814 terugkwam. 

Het beeld is gesigneerd 'F. DE CUYPER', rechts op voetplaat en bevatte vroeger op de voorzijde van de sokkel een herdenkingsopschrift 'HEROPGERICHT DOOR DE / GEBUREN MEI 1947'. Het werd ingezegend op 26 mei 1947.

Maria is gehuld in een wijde mantel die tevens haar hoofd bedekt. Ze draagt haar Kind op de linkerarm, ondersteunt hem aan zijn voetje en laat haar hoofd tegen hem aan rusten. Jezus, gekleed, is vredig ingedommeld en ondersteunt zijn hoofd met de rechterarm.

Aan de arduinen pijler is een decoratieve lantaarn bevestigd. Hij is verder voorzien van een medaillon met Maria-monogram aan de voorzijde en draagt aan de achterzijde het gemelde jaartal 1716.

In de 19de en nog tot in de eerste decennia van de 20ste eeuw was een grote stralenkrans achter het beeld aanwezig, ook de vroegere Madonna van de Veemarkt bezat er zo een.

In de collectie van het FotoMuseum (Waalsekaai) is een van de oudste Antwerpse foto’s tout-court die van de Ossenmarkt, met Madonna. Ze werd gemaakt door drukker-uitgever en fotopionier Joseph-Ernest Buschmann (1814-1853) omstreeks 1850.

• <noot 1> “Ossenmarkt. – 208. Pomp: Indien wij geloof moeten hechten aan de schilderij van P. Van Bredael, den Oude (1629-1719), welke het nummer 784 in ons Museum draagt, zou eertijds een zittend Mariabeeld deze pomp bekroond hebben; heden nochtans treft men er eene staande afbeelding aan, omvangen door eenen vergulden stralenkrans. (...).” [A. Thyssen, ‘Antwerpen vermaard door den eeredienst van Maria. (...)’, Antwerpen, 1902., p. 275]

• <noot 2> Peter Van Bredael, ‘De Oude Ossenmarkt te Antwerpen’, olieverf op doek, 134 × 190 cm - KMSKA inv. nr. 784.

Archief en literatuur:

• Archief: SAA, 18#21383 (Bouwaanvraag 29-06-1946); Hs1491, [f° 9r°]
• Iconografie: Peter Van Bredael, ‘De Oude Ossenmarkt te Antwerpen’, olieverf op doek, 134 × 190 cm, KMSKA inv. 784 (KIK, B102109); J.E. Buschmann (1814-1853) ‘De Ossenmarkt in Antwerpen’, ca. 1848-1850, FotoMuseum Antwerpen; KIK, B79468 (Ossenmarkt 1944; Het exemplaar geplaatst in 1814, inmiddels beschadigd: het hoofd van Jezus was afgebroken en in 1921 vervangen maar blijkt in 1944 alweer onthoofd).
• Literatuur: Thyssen 1902, p. 275; Thyssen 1922, p. 57, 249; Lattin 1933, p. 164; Lattin 1936, p. 200; Lattin 1948, p. 202; Lattin 1955, p. 234; Schepens 1981, p. 217; Ruyssevelt 2001, p. 77; Madonna 2002, p. 161; Tireliren 2006, p. 122-123; Madonna 2010, p. 167, 169
• Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: nr. 6, (2005) 1, p. 5; nr. 21 (2014), p. 4, 5, 21
• Referentie: vkb1.0109